«Η διαχείριση του νερού πρέπει να βασίζεται στο δημόσιο συμφέρον»

Συνέντευξη της Αν λε Στρατ, αντιδημάρχου του Παρισιού στην Εφημερίδα των Συντακτών (18/10)

Η Αν λε Στρατ είναι αντιδήμαρχος Παρισιού και πρόεδρος της δημοτικής εταιρείας ύδρευσης. Ερχεται στην Αθήνα το Σάββατο για να μας μιλήσει για το φαινόμενο του ελληνικού σουρεαλισμού: πώς μια χώρα πουλά φτηνά στρατηγικής σημασίας κοινωνικά αγαθά για να σώσει μια κοινωνία καταστρέφοντάς την. Το αντίθετο δηλαδή από αυτό που έκαναν οι συμπολίτες της: την ώρα που εμείς χαρίζουμε σε ιδιώτες, οι Παριζιάνοι ξαναπαίρνουν το νερό στα χέρια τους. Ηταν Νοέμβριος του 2008 όταν στο Παρίσι ξεκίνησε η διαδικασία «επαναδημοτικοποίησης» της ύδρευσης. Η απόφαση αυτή ήταν έκφραση μιας ισχυρής πολιτικής και ιδεολογικής επιλογής: το νερό είναι ένα κοινό αγαθό και για αυτό η εκμετάλλευση και η διαχείρισή του πρέπει να είναι στα χέρια των πολιτών. Δύο χρόνια μετά, το σύνολο των υπηρεσιών ύδρευσης στο Παρίσι, από τα αντλιοστάσια έως τη βρύση, ελέγχεται πρώτη φορά από έναν ενιαίο φορέα, δημοτικό και δημόσιο. Σήμερα, η Eau de Paris με 930 υπαλλήλους είναι η μεγαλύτερη δημόσια επιχείρηση ύδρευσης της Γαλλίας. Το 2011 μείωσε την τιμή του πόσιμου νερού έπειτα από είκοσι πέντε χρόνια εκρηκτικών αυξήσεων των τιμολογίων και φέτος ψηφίστηκε ως η καλύτερη εταιρείας ύδρευσης της χώρας.

«Το άνοιγμα της διοίκησης της Eau de Paris στην κοινωνία των πολιτών υπήρξε ένας από τους πυλώνες της «επαναδη-μοτικοποίησης» του νερού στο Παρίσι 

Συνέντευξη στην Ντίνα Δασκαλοπούλου 

• Πώς τα καταφέρατε, κυρία Λε Στρατ; 

Δεν φτάσαμε εύκολα ώς εκεί. Δεν υπήρχαν συνταγολόγια ούτε άπλετος χρόνος. Ολες οι ομάδες της Eau de Paris εργάστηκαν πυρετωδώς για την επιτυχία αυτής της προσπάθειας, και την ημερομηνία που είχε αποφασιστεί η μετάβαση έγινε χωρίς κανένα πρόβλημα, παρότι οι πρώην ανάδοχοι (η Suez και η Veolia) προφανώς δεν έκαναν τίποτα για να μας βοηθήσουν! Βάλαμε τέλος σε ένα πολύπλοκο και αδιαφανές σύστημα που δεν επέτρεπε στην κοινότητα να έχει τον πλήρη έλεγχο των υπηρεσιών της εταιρείας και να διασφαλίσει την αποτελεσματικότητά τους. Το 2012 η Eau de Paris ψηφίστηκε ως η καλύτερη εταιρεία ύδρευσης όσον αφορά την εξυπηρέτηση των καταναλωτών και το ίδιο συνέβη και φέτος! Φαίνεται έτσι η δυνατότητα της δημόσιας διοίκησης να αποκτήσει νέες δεξιότητες. Και σε αντίθεση με την κυρίαρχη πεποίθηση για τη δημόσια διαχείριση, η Eau de Paris εγγράφεται απολύτως εντός μιας επιχειρησιακής λογική, θέτοντας σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο πρόγραμμα επενδύσεων, 70 εκατ. ευρώ ετησίως κατά μέσο όρο.

• Ποιος είναι ο ρόλος των πολιτών στη διοίκηση της εταιρείας; 

Με τη μεταρρύθμιση αυτή, ο Δήμος του Παρισιού, και άρα οι κάτοικοι, ξαναπήραν στα χέρια τους τη διαχείριση των υπηρεσιών ύδρευσης, προσθέτοντας περιβαλλοντικούς, οικονομικούς, δημοκρατικούς, κοινωνικούς στόχους, που καταγράφηκαν στην «προγραμματική συμφωνία» μεταξύ του δήμου και της Eau de Paris τοn Νοέμβριο του 2009. Η αξιολόγηση και o έλεγχος της εταιρείας γίνεται από την τεχνική και την οικονομική Διεύθυνση του δήμου. Η ετήσια αξιολόγηση για την παρακολούθηση της «προγραμματικής συμφωνίας» υποβάλλεται στο δημοτικό συμβούλιο και στο Παρατηρητήριο του Παρισιού για το Νερό, μια επιτροπή πολιτών η οποία ασχολείται με θέματα ύδρευσης και αποχέτευσης. Ετσι κάθε πολίτης πληροφορείται και συμβάλλει στη συζήτηση. Το άνοιγμα της διοίκησης της Eau de Paris στην κοινωνία των πολιτών υπήρξε ένας από τους πυλώνες της «επαναδημοτικοποίησης». Δίνει νόημα στην αρχή που πάντοτε υποστηρίζαμε: πρέπει ο χρήστης μιας υπηρεσίας να τοποθετηθεί στην καρδιά της. Αυτό έχει αναμφίβολα συμβάλει στην επιτυχία του όλου εγχειρήματος. Δύο ενώσεις (μία καταναλωτών και μία περιβαλλοντική), καθώς και το Παρατηρητήριο έχουν από μία ψήφο στο Συμβούλιο Διαχείρισης Υδάτων του Παρισιού. Ο γνήσιος δημοκρατικός έλεγχος εγγυάται την καλύτερη παρακολούθηση των χρημάτων που επενδύονται και την πιο δίκαιη αντιμετώπιση των αναγκών του συνόλου του πληθυσμού.

• Πόσο αποδοτική μπορεί να είναι με υλικούς όρους η επαναδημοτικοποίηση; 

Κατά την εφαρμογή ενός υποδειγματικού μοντέλου δημόσιας διαχείρισης, η αποδοτικότητα πρέπει να αφορά όλους τους τομείς: τεχνικό, οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό. Το να παρέχουμε υπηρεσίες υψηλότατης ποιότητας με το χαμηλότερο κόστος αποτελεί επίσης βασικό στόχο που μπορεί να επιτευχθεί λόγω της επανεπένδυσης του συνόλου των κερδών και της αύξησης της παραγωγικότητας προς όφελος της ποιότητας των υπηρεσιών και των καταναλωτών. Εμείς το 2011 μειώσαμε την τιμή του πόσιμου νερού κατά 8%, ύστερα από 25 χρόνια. Υπό τον έλεγχο του ιδιωτικού τομέα η τιμή του νερού είχε αυξηθεί συνολικά κατά 260%! Αυτή η μείωση αντιστοιχεί σε εξοικονόμηση 76 εκατ. ευρώ για τους καταναλωτές για την περίοδο 2011-2015. Συνοδεύεται επίσης από κοινωνικά μέτρα για τους φτωχότερους πολίτες, τα οποία κάνουν πράξη το δικαίωμα όλων να έχουν πρόσβαση σε νερό. Με την επιστροφή στον δημόσιο έλεγχο η Eau de Paris εγκαινίασε νέες μεθόδους στην τιμολόγηση και τις σχέσεις με τους καταναλωτές. Το κόστος λειτουργίας μειώθηκε, δημιουργήθηκαν θέσεις εργασίας και αναπτύχθηκαν νέες υπηρεσίες.

• Στο όνομα της κρίσης, τόσο η Τρόικα όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβάλλουν νεοφιλελεύθερες λογικές κι αντιμετωπίζουν το νερό ως εμπόρευμα. Πώς απαντούν τα κινήματα σ’ αυτό; 

Χάρη στην κινητοποίηση των πολιτών και στην καμπάνια «Δικαίωμα στο νερό» (σ.σ.: συγκέντρωσε 1.850.000 υπογραφές σε όλη την Ευρώπη), πετύχαμε η ύδρευση να αφαιρεθεί από το πεδίο εφαρμογής ενός σχεδίου οδηγίας για τις συμβάσεις παραχώρησης στον ιδιωτικό τομέα. Οι πολίτες απευθύνθηκαν απευθείας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζοντας με σαφήνεια την επιθυμία τους η διαχείριση του νερού να βασίζεται στο δημόσιο συμφέρον και να μην εξυπηρετεί ιδιωτικά συμφέροντα ή λογικές οικονομικού κέρδους. Δεν πρέπει να αφήσουμε τους οικονομικούς παράγοντες της αγοράς να ορίζουν τη δημόσια πολιτική. Σ’ αυτήν ακριβώς τη λογική δημιουργήθηκε η Aqua Publica Europea – η Ευρωπαϊκή Ενωση για τη Δημόσια Διαχείριση των Υδάτων, στην οποία προεδρεύω και η οποία συγκεντρώνει τους δημόσιους φορείς ύδρευσης και αποχέτευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στόχος της είναι να αντιπροσωπεύσει τις δημόσιες εταιρείες ύδρευσης για την προώθηση, στήριξη και ανάπτυξη της δημόσιας διαχείρισης των υδάτων στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.